راهنمای مفاهیم اقتصادی (مفاهیم پایه)

در بسیاری از محافل و مطبوعات سخن از آن می¬رود که ما در عصر توسعه زندگی می¬کنیم و باید هوشیار باشیم که از قطار توسعه باز نمانیم. اما این قطار اساساً از کی به راه افتاده و مبدأ و مقصد آن کجاست؟ وقتی از توسعه سخن می¬گوییم، مشخصاً از چه سخن می¬گوییم؟ آیا معنا لفظی توسعه که همانا وسعت بخشی و گسترش امکانات است به تنهایی گویای عمق مفهوم نظری آن هست؟ اینها بخشی از سؤالاتی است که مطالعة این کتاب می¬تواند پاسخی مناسب برای آنها فراهم کند.

تا پیش از انقلاب کبیر فرانسه، مردمان سراسر جهان از واژه¬های چپ و راست صرفاً برای بیان جهت¬های مخالف استفاده می¬کردند. انقلاب فرانسه به این دوگانة متخالف معنایی سیاسی داد و این اصطلاحات را به بنیادی¬ترین عناوین دسته بندی سیاسی تبدیل کرد. در این کتاب، تاریخ پیدایش این دسته بندی و تحولات بعدی آنها در زادگاه اصلی¬اش یعنی مغرب زمین مورد اشاره قرار می¬گیرد. تحولاتی که در نهایت امر، با تهی کردن این دو واژه از معنای نخستین و انحلال آنها در کلیتی فراگیر صحنة سیاسی غرب را به وضعیت فعلی آن رهنمون کرد.

یکی از مهم‌ترین دغدغه‌ها در سطح علوم انسانی در ایران معاصر هماره این بوده است که مفاهیم بنیادی در حوزه‌های مختلف علمی چگونه شکل گرفته و از چه مفاد محتوایی برخوردار هستند. به عبارت دیگر فقر محتوایی در خصوص مفاهیم بنیادینِ رشته‌های مختلف علوم انسانی در بین حتی منسوبین آن رشته به شدت به چشم می‌خورد. در واقع این‌گونه به نظر می‌رسد که غفلت از حاقّ مفاهیم رشته‌های مختلف علوم انسانی در ایران امروز یکی از علل معضله‌ی اصلی شناسایی‌شده است. از این منظر مفاهیم اصلی هر رشته‌ی علمی و ارتباط‌شان با هم، با مبانی تمدن جدید و…، تاروپود اندیشگی آن رشته هستند که وقتی مورد بی‌مهری واقع می‌شوند، فرآیند و نمای اندیشه پردازی‌ها در آن رشته به شدت مغشوش و آشفته از آب درمی‌آید. اما راه چاره چیست؟ ایده‌ی کتاب حاضر در پانویس سیاهه‌ی این ایده‌ها شکل گرفته است تا بتواند سهمی در حل معضله‌ی علمی ایران معاصر داشته باشد.